လုံျခဳံေရးက႑ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး(သေဘာတရားနွင္႔အေျခအေနမ်ား)

လုံျခဳံေရးက႑ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ဆိုသည္မွာ စစ္ေအးေခတ္အလြန္ကာလ ေျပာင္းလဲလာေသာ လုံျခဳံေရးဆိုင္ရာ စိန္ေခၚခ်က္မ်ားနွင္႔အတူ  ေပၚေပါက္လာသည္႔ သေဘာတရားအသစ္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ထိုအယူအဆသည္ လုံျခဳံေရးဆိုင္ရာ အင္စတီက်ဳးရွင္းမ်ားအေနျဖင္႔ ေရရွည္တည္တံ႔ေသာ ဖြံျဖိဳးတုိးတက္မွဳ မ်ား၊ ဒီမိုကေရစီရင္႔သန္လာမွဳမ်ား၊ ျပည္တြင္းနွင္႔အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာျငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္မွဳျဖစ္စဥ္မ်ား အတြက္ အေရးပါေသာ အဂၤါရပ္မ်ား ျဖစ္သည္႔ အက်ိဳးသက္ေရာက္မဳွရွိစြာတည္ရွိျခင္း နွင္႔ တာဝန္ခံမွဳရွိျခင္း စသည္႔ အေျခခံသေဘာတရား နွစ္ခုအေပၚတြင္ အေျခတည္ျပီး ေပၚေပါက္လာျခင္းျဖစ္ပါသည္။ တိတိက်က် ေျပာရမည္ ဆုိပါလွ်င္ အဆုိပါအဂၤါရပ္ နွစ္ခုနွင္႔ ျပည္စုံသည္႔ လုံျခဳံေရးဆုိင္ရာ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား ျဖစ္လာ

ေစရန္အတြက္ အဆင္႔ဆင္႔ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရသည္႔ နုိ္င္ငံေရးျဖစ္စဥ္တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။

သကၠရာဇ္ ၁၉၉၀ အေစာပိုင္းကာလမ်ားမွ စတင္ျပီး လုံျခဳံေရးက႑ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အယူအဆ သည္နုိင္ငံတကာဖြံျဖိဳးတုိးတက္မွဳအကူအညီမ်ား၊ ဒီမိုကေရစီစနစ္အားေကာင္းလာေစျခင္းမ်ား၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္ျခင္းျဖစ္စဥ္မ်ား ကိုအဓိကေနရာမွ ပုံေဖာ္ဖန္တီးခဲ႔ပါသည္။ လုံျခဳံေရးက႑ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး အယူအဆကို မူဝါဒတစ္ခုအျဖစ္ ဖန္တီးျခင္းေၾကာင္႔ အဓိကအေရြ႕ (၃) ခုကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ အေရြ႔ တစ္ခုအေနျဖင္႔ နုိင္ငံတကာအလွဴရွင္မ်ား အေနျဖင္႔ လုံျခဳံေရး သည္ ဖြ႔ံျဖိဳးတိုးတက္မွဳျဖစ္စဥ္၏ အစိတ္ပိုင္း တစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း လက္ခံခဲ႔ၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဒုတိယတစ္ခုအေနျဖင္႔ ကမာၻတစ္ဝန္းလုံးမွ  ပဋိပကၡအလြန္ လုံျခဳံေရးက႑မ်ားျပန္လည္ တည္ေဆာက္ေရးျဖစ္စဥ္မ်ားတြင္ နုိ္င္ငံတကာ အသုိင္းအဝိုင္းမ်ား ၏ ပါဝင္ပတ္သက္မွဳမ်ား (အထူးသျဖင္႔ ၉/၁၁ ျဖစ္စဥ္ေနာက္ပိုင္းတြင္) နွင္႔ ေနာက္ဆုံးတစ္ခုအေနျဖင္႔ လုံျခဳံေရးက႑ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးသည္ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္း ျဖစ္စဥ္မ်ား၏ မရွိမျဖစ္အေရးပါေသာ ျဖစ္စဥ္တစ္ခုအေနျဖင္႔ နုိင္ငံတကာအသုိင္းအဝိုင္းမွ အသိအမွတ္ျပဳလက္ခံလာၾကျခင္းတို႔ျဖစ္သည္။ (ဥပမာ တစ္ခုအေနျဖင္႔ အာရပ္ေႏြဦးဟု ေခၚေဝၚၾကေသာ အာရပ္နုိင္ငံမ်ား၏ နုိ္င္ငံေရးအသြင္ကူးေျပာင္းမွဳ ပုံသ႑န္ မ်ားကို ေတြ႔နုိင္ပါသည္။)

လုံျခဳံေရးဆိုသည္မွာအဘယ္္နည္း နွင္႔ မည္သူတို႔၏ လုံျခဳံေရးနည္း။

          လုံျခဳံေရးက႑ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး သည္ လုံျခဳံေရးဆိုင္ရာ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားနွင္႔ အဓိကသက္ဆုိင္ ေသာ္လည္း မည္သူတို႔၏ လုံျခဳံေရးဆုိသည္ကို ျပန္လည္ဆန္းစစ္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ စစ္ေအးေခတ္ မတုိိင္မွီ ကာလမ်ားတြင္ လုံျခဳံေရးဆုိသည္မွာ စစ္ေရးေပၚတြင္ အေျခတည္ျပီး ျပင္ပမွ လုံျခဳံေရးဆုိင္ရာ ျခိမ္းေျခာက္မွဳမ်ားကို ကာကြယ္ျခင္းနွင္႔သာ သက္ဆုိင္သည္ဟု မွတ္ယူခဲ႔ၾကပါသည္။ အဆိုပါက်ဥ္းေျမာင္းေသာ အယူအဆသည္ အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး (National Security) အတြက္ ကာကြယ္ရန္ဟူသည္႔ အယူအဆ ေပၚတြင္ အေျခတည္ျပီး စဥ္းစားျခင္းျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ စစ္ေအးေခတ္အလြန္ကာလတြင္ လုံျခဳံေရး ဆုိင္ရာ အယူအဆသည္ ပိုမိုျပီးက်ယ္ျပန္႔လာခဲ႔ျပီး လူသားတစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီ၏ အသက္ရွင္ရပ္တည္ေရး အတြက္ ျခိမ္းေျခာက္ေနေသာ အရာမ်ားအထိပါ စဥ္စားလာခဲ႔ၾကပါသည္။ ထိုအယူသည္ လူသားလုံျခဳံေရး (Human Security) အေပၚ တြင္ အေျခတည္ျပီး နုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္အေရး စသည္႔ မ်ားစြာေသာ အေရးအရာမ်ားကိုပါ ထည္႔သြင္းစဥ္းစားရသည္႔ က်ယ္ျပန္ေသာ အယူအဆတစ္ခုအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိခဲ႔ ပါသည္။

	က်ဥ္းေျမာင္းေသာ လုံျခဳံေရးဆုိင္ရာအယူဆ	က်ယ္ျပန္ေသာ လုံျခဳံေရးဆုိင္ရာအယူအဆ
လုံျခဳံေရးဆိုသည္မွာ?	စစ္ေရးအရလုံျခဳံေရးေပၚတြင္ အေျခခံသည္။	စစ္ေရးမဟုတ္သည္႔ အျခားေသာ နုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး နွင္႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ တို႔၏ လုံျခဳံေရးေပၚတြင္ အေျခခံသည္။
မည္သူ႔အတြက္လုံျခဳံေရးနည္း?	နုိ္င္ငံတစ္နုိ္င္ငံ၏ အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး (National Security) ကိုအေျခခံသည္	နုိ္င္ငံသားတစ္ဦးခ်င္းစီ၏ လူသားလုံျခဳံေရး (Human Security) ကိုအေျခခံသည္။

ဇယား (၁) လုံျခဳံေရးဆိုင္ရာအယူအဆမ်ား။

ရွဳပ္ေထြးျပီး အျပန္အလွန္အမွီသဟဲျပဳလွ်က္ရွိသည္႔ စစ္ေရးမဟုတ္ အျခားေသာလုံျခဳံေရးဆိုင္ရာ ဆက္စပ္မွဳ မ်ားျဖစ္ေသာ စီးပြားေရးဖြံျဖိဳးတုိးတက္မွဳမ်ား၊ လူမွဳတရားမ်ွတမွဳ၊ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ျခင္း၊ လက္နက္ျဖဳတ္သိမ္းျခင္း၊ ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္ထြန္းလာျခင္း၊ လူအခြင္႔အေရးအေပၚ ေလးစားလိုက္နာျခင္း နွင္႔ တရားဥပေဒစိုးမိုးျခင္း တို႔သည္ လုံျခဳံေရးဆုိင္ရာ စဥ္းစားခ်က္မ်ားတြင္ ကမာၻနွင္႔အဝန္း ထည္႔သြင္း စဥ္းစားရမည္႔ ကိစၥရပ္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္းကို ကမာၻ႔ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းအေရးမွဳးေဟာင္း ျဖစ္သည္႔ ကိုဖီအာနန္ က ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခဲ႔ပါသည္။ အထူးသျဖင္႔ ရာသီဥတု နွင္႔ အရင္းအျမစ္ဆုိင္ရာ ( စြမ္းအင္ နွင္႔ အစားအစာ) လုံျခဳံေရးျပသနာမ်ားသည္ အဓိက ျခိမ္းေျခာက္ေနေသာ ကိစၥရပ္မ်ားျဖစ္ျပီး က႑စုံ နွင္႔ ဆက္စပ္ေနေသာေၾကာင္႔ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရန္လည္း ခက္ခဲလွပါသည္။ ထို႔အျပင္ စစ္ေရးဆုိင္ရာ လုံျခဳံေရး ကို ျခိမ္းေျခာက္လာေသာအရာမ်ားသည္လည္း ၁၉၉၀ ခုနစ္မွ စတင္ျပီး ေျပာင္းလဲလာခဲ႔ပါသည္။ ၉/၁၁ ျဖစ္ရပ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ပိုပိုဆိုးရြားေသာ ျပည္တြင္စစ္မ်ား၊ အသြင္သ႑န္မ်ိဳးစုံျဖင္႔ ျဖစ္ပြားေနေသာ ပဋိပကၡမ်ား၊ အၾကမ္းဖက္တုိက္ခိုက္ခံရမွဳမ်ား၊ နည္းလမ္းေပါင္း စုံျဖင္႔ျဖစ္ပြားလာေသာ စစ္ပြဲမ်ား အစရွိသည္တို႔သည္ နုိင္ငံတကာလုံျခဳံေရးဆိုင္ရာ ျမင္ကြင္းမ်ားကိုသိသိသာသာ ေျပာင္းလဲေစခဲ႔ပါသည္။ ထိုလုံျခဳံေရးဆိုင္ရာ ျပသနာမ်ားကို စဥ္းစားေဆာင္ ရြက္ၾကရာတြင္ လူသားလုံျခဳံေရး (Human Security) နွင္႔အတူ နုိ္င္ငံမ်ား၏ အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး (National Security) မ်ားကိုပါ ျပန္္လည္ ထည္႔သြင္းစဥ္းစားေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္ေၾကာင္းကိုလည္း ပညာရွင္မ်ားက ေထာက္ျပေျပာဆိုလာခဲ႔ၾကပါသည္။

          အျခားတစ္ဖက္တြင္လည္း ကမာၻၾကီး၏ ကမာၻျပဳမွဳျဖစ္စဥ္ (Globalization) ေၾကာင္႔ အမ်ိဳးသား လုံျခဳံေရး၏ အေရးပါမွဳသည္ ေလ်ာ႔က်လာသဟန္ ရွိပါသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ကမာၻတစ္ဝန္းလုံးရွိ နို္င္ငံအတြင္းတြင္ျဖစ္ပြားေသာ စစ္ပြဲအေရအတြက္မ်ားျမွင္႔တက္လာျခင္း နွင္႔ နိုင္ငံတည္ေထာင္မွဳျဖစ္စစ္ က်ရွဳံးေသာ နိုင္ငံမ်ား မ်ားျပားလာျခင္းတို႔ေၾကာင္႔ နုိ္င္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္းအေနျဖင္႔ လူသားလုံျခဳံေရး အယူအဆကို ကိုင္စြဲျပီး အကာအကြယ္ေပးရန္ လိုအပ္သည္ ဟူေသာ အျမင္တစ္ရပ္ကို ကိုင္္စြဲလာခဲ႔ၾကျပန္ ပါသည္။ အမွန္တကယ္မွာ သမရိုးက်မဟုတ္ေသာ နုိင္ငံတည္ေထာင္မွဳ ပုံစံမ်ားေၾကာင္႔ နုိင္ငံသားတစ္ဦး တစ္ေယာက္ခ်င္းစီ နွင္႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတို႔၏ လုံျခဳံေရးကို ထိခိုက္လာျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ ကမာၻ႔ကုလသမဂၢ ၏ ေထာင္စုနွစ္အစီအရင္ခံစာတြင္ နုိ္င္ငံအတြင္းတြင္ျဖစ္ပြားေသာ ပဋိပကၡမ်ားေၾကာင္႔ လူသားတစ္ဦးခ်င္းစီ ၏ လုံျခဳံေရး (Human Security) နွင္႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတို႔၏ လုံျခဳံေရး (Community Security) ကို ထိခိုက္လာသည္ျဖစ္၍ လုံျခဳံေရးဆိုင္ရာ မူဝါဒမ်ား၊ အစီအမံမ်ားသည္ လူသားဗဟိုျပဳမွဳ ပုံစံသုိ႔ေျပာင္းလဲ စဥ္းစားၾကရန္ လိုအပ္ေၾကာင္းကို အတိအလင္း ထုတ္ေဖာ္ျပသခဲ႔ပါသည္။ ထို႔အျပင္ လူသားတစ္ဦး တစ္ေယာက္ခ်င္းစီအတြက္ လုံျခဳံေရးအရ ျခိမ္းေျခာက္ေနေသာ ေျမျမဳပ္မိုင္းမ်ား၊ ျပန္႔က်ဲေနေသာ လက္နက္ ငယ္မ်ား၊ လူကုန္ကူးမွဳအႏၱရာယ္မ်ားကို “ေၾကာက္ရြံျခင္းမွလြတ္ေျမာက္ျခင္း (Freedom from Fear)” နွင္႔ လူသား မ်ိဳးႏြယ္စုဖြံျဖိဳးတိုးတက္မွဳအတြက္ ျခိမ္းေျခာက္ေနေသာ စီးပြားေရး၊ အစားအစာ၊ က်န္းမာေရး၊ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ လုံျခဳံေရးတို႔ကို “လိုအင္ဆႏၵမ်ားမွလြတ္ေျမာက္ျခင္း (Freedom from Want)” ဟူ၍ အဆိုပါ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။

          တစ္ခါတစ္ရံတြင္ လုံျခဳံေရးဆုိင္ရာအေၾကာင္းအရာမ်ားသည္ နုိ္င္ငံေရးအရအာရုံစိုက္စရာ ကိစၥမ်ား

ျဖစ္လာျပီး စစ္ေရးအရအကန္႔အသတ္ျဖစ္ေနေသာ အေျခအေနတစ္ခုတြင္ လုံျခဳံေရးဆုိင္ရာျဖစ္စဥ္သည္

ျပသနာမ်ားကိုေျဖရွင္းရန္အတြက္ ေရြးခ်ယ္စရာ မဟာဗ်ဴဟာတစ္ခုအျဖစ္ ရွဳျမင္လာခဲ႔ၾကပါသည္။   အဆိုပါျဖစ္စဥ္ကို မတူညီေသာ အျမင္ရွဳေထာင္႔ (၂) ခုမွ ေဝဖန္ပိုင္းၾကျပီး ပထမတစ္ခုမွာ စစ္ေရးအရလုံျခဳံေရးကို ခ်ဥ္းကပ္ေသာ ရွဳေထာင္႔သည္ အလုံးစုံေသာ လုံျခဳံေရးဆုိင္ရာ ျခိမ္းေျခာက္မွဳမ်ားကို ျခဳံငုံျခင္းမရွိ ဆုိသည္ကို ပိုမိုရွင္းလင္းျပတ္သား ေစခဲ႔ပါသည္။ ဒုတိယတစ္ခုမွာ စစ္ေရး တစ္ခုတည္းကို အေျခမခံေသာ လုံျခဳံေရးဆုိင္ရာရွဳျမင္ သုံးသပ္ပုံသည္ ပိုမိုျပီး ထိေရာက္ေသာေၾကာင္႔ ယထာဘူတက်က် ေရြးခ်ယ္စရာ အျမင္တစ္ခုျဖစ္လာခဲ႔ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ စစ္ေရးတစ္ခုတည္းကို အေျခမခံသည္႔ လူသားလုံျခဳံေရးဆုိင္ရာ သေဘာတရားမ်ားသည္ နုိ္င္ငံတကာမူဝါဒမ်ားနွင္႔ အျပဳအမူမ်ားကို တစစနွင္႔ ပုံပၚလာခဲ႔ပါသည္။

                                                                                               ေက်ာ္ထက္ေအာင္